काठमाण्डौं । बैंकहरूले नै चाँदीमा कालोबजारी गरेको ठहर गर्दै राष्ट्र बैंकले रोक लगाएपछि यसको करोबार अस्वाभाविक रूपमा घटेको छ ।
बैंकहरूले मुलुकको आवश्यकताभन्दा बढी आयात गरेको देखिएपछि तीन महिनाअघि राष्ट्र बैंकले यसको आयातमा रोक लगाएको हो । प्रतिबन्धपछि यसको कारोबार पनि अघिल्लो वर्षको तुलनामा दुई तिहाइले घटेको छ ।
राष्ट्र बैंकका अनुसार चालू आर्थिक वर्षको पहिलो ६ महिनामा ४ अर्ब २२ करोड रुपैयाँको चाँदी आयात भएको छ । अघिल्लो वर्ष सोही अवधिमा १२ अर्ब ८७ करोड रुपैयाँ भित्रिएको थियो ।
‘मागभन्दा बढी आयात गर्दै कालोबजारी भएको पाइयो,’ राष्ट्र बैंकका एक अधिकारीले भने, ‘त्यसैले बाध्य भएर रोक लगाउनुपरेको थियो ।’
राष्ट्र बैंकका विनिमय विभागका प्रमुख भीष्मराज ढुंगानाका अनुसार बैंकहरूलाई रोक लगाएपछि आयातमा भारी गिरावट आएको जानकारी दिए । ‘प्रतिबन्धकै कारण आयातमा गिरावट आएको हो,’ उनले भने । उनले व्यवसायीले भने आयात गर्नमा कुनै रोक नभएकोसमेत जानकारी दिए । बैंक माथिको रोक कहिलेसम्म भन्नेबारे केन्द्रीय बैंकले कुनै जानकारी दिएको छैन ।
व्यवसायीका अनुसार चाँदीको माग बढ्नुमा भारतीय रुपैयाँको सट्टामा भुक्तानी हुनु मुख्य कारण हो । ‘भारुको सट्टामा चाँदी दिएर कारोबार हुन थालेकाले आयातमा वृद्धि भएको थियो,’ सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका अध्यक्ष मणिरत्न शाक्यले भने । उनका अनुसार सुन बिक्रीमा कमी भएपछि बैंकहरूले चाँदीमा फाइदा लिएका थिए ।
अस्वाभाविक आयात बढ्न थालेपछि भन्सार विभागले केही महिनाअघि सरोकारवालासँग छलफल चलाएको थियो । छलफलमा भारुको सट्टा प्रयोग भइरहेको चर्चा भएको थियो । ‘हाम्रो दैनिक माग साढे ३ सय किलो हो,’ उनले भने, ‘तर, १३ सय किलोसम्म आयात भएको थियो ।’
चाँदी विशेष गरेर हस्तकलाका सामान बनाउन र गहनाका रूपमा प्रयोग हुन्छ । तर, हस्तकलाको निर्यात नबढेकाले चाँदीको अत्यधिक आयात र उपयोगमा आशंका उब्जिएको थियो ।
चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनामा करिब ५ करोड २० लाख रुपैयाँको मात्र चाँदीका हस्तकला निर्यात भएको छ । अघिल्लो वर्ष सोही अवधिमा ५ करोड १० लाख रुपैयाँको निर्यात भएको थियो ।
प्रकाशित : कान्तिपुर, फाल्गुन १३, २०७२, ८.००
वि.सं.२०७२ फागुन १३ बिहीवार १०:५० मा प्रकाशित
