काठमाडौं । पूर्व अर्थमन्त्री सुरेन्द्र पाण्डेले अर्थतन्त्र बलियो भए मात्र राष्ट्रवादी भएर टिक्न सक्ने बताए । युवा संघ नेपाल केन्द्रिय प्राकृतिक स्रोत साधन व्यवस्थापन विभागले काठमाडौंमा आयोजना गरेको संघीयता, समृद्धि र प्राकृतिक स्रोत साधनको उपयोग विषयक विचार गोष्ठिमा बोल्दै पूर्व मन्त्री पाण्डेले भने ‘इकोनोमी हातमा छ भने राष्ट्रवाद हुन्छ, इकोनोमी छैन भने दिनभरी मुर्दावाद रातपरेपछि दुतावासको शरणमा दाल र भात हुन्छ’ ।
एमाले स्थायी समिति सदस्य समेत रहेका पाण्डेले शिक्षा र प्रविधिको विकास गर्दा मध्यमवर्गमा मानिस लक्षित कार्यक्रम ल्याउन आवश्यक रहेको समेत बताए । पाण्डेले भने उच्च शिक्षा हासिल गर्न युरोप अमेरिका पुगेकालाई जस्तो सुकै आकर्षण गर्न खोजिए पनि नेपाल फर्कने संभावना अत्यन्तै न्युन हुन्छ तर खाडी मुलुकमा काम गर्न गएकाहरु अन्ततः नेपालमै फर्कन्छन् । उनले भने अव हामीले युरोप जान चाहने जनशक्तीलाई हैन खाडी जान चाहने जनशक्तीलाई रोक्न मध्यम स्तरको शिक्षा र प्रविधिको विकास गर्नु पर्छ र तिनैलाई सहुलियतमा लगानी दिएर उत्पादनमा लगाउनु पर्छ । अहिलेको सबैभन्दा ठुलो सम्पती भनेको ज्ञान सीपको विकास भएकाले अवको लगानी शिक्षामा हुनु पर्छ, त्यसमा पनि उत्पादनमा तत्कालै जोडिने किसिमको युवा लक्षित शिक्षामा जोड दिनु पर्ने पाण्डेको तर्क थियो ।
पाण्डेले नेपाल प्राकृतिक स्रोत साधनमा धनी देश भन्ने नाराले मात्र देश समृद्ध नहुने बताए । मुलुक समृद्ध बनाउन ज्ञान र पुँजीको सहि उपयोग गर्नु पर्छ उनले भने । नेपालले विकासमा फड्को मार्न र राइजिङ ब्राजिल बन्ने हो भने चीन र भारतको बजारलाई लक्षित गरेर आफ्ना उत्पादन बृद्धि गर्ने र दुई देशसंग व्यापार बढाउनु जरुरी रहेको पाण्डेको धारणा थियो ।
नेपालको अर्थतन्त्र कृषिमा आधारित भएकाले कृषिलाई पकेट क्षेत्र घोषणा गरी जहाँ जुन चिजको उत्पादन संभव छ त्यहाँ अनुदान दिने व्यवस्था राज्यले गर्नु पर्छ । पाण्डेले भने प्राकृतिक स्रोतबाट लाभ लिन पुँजी र ज्ञान दुवै चाहिने बताए ।
देश विकास हुन ज्ञान, प्रविधि र चेतनाको विकास हुनु पर्छ : महत
कार्यक्रममा बोल्दै नेपाली काँग्रेसका केन्द्रीय सदस्य समेत रहेका पूर्व अर्थमन्त्री रामशरण महतले विकासका लागि प्राकृतिक स्रोत जरुरी भएको बताए । उनले भने स्रोत मात्र भएर पुग्दैन उपयोग गर्ने क्षमता चाहिन्छ महतले भने विकसित हुनु र धनी हुन फरक कुरा हो । विकास हुन ज्ञान, प्रविधि र चेतनाको विकास हुनु पर्छ उनले भने ।
हरियो बन नेपालको धन भनेर अर्थतन्त्र बलियो नहुने तर्क गर्दै महतले जंगलमा अग्राख कुहिएर जाने, इण्डोनेसिया र अफ्रिकाबाट काठका टिम्बा किनेर कसरी प्राकृतिक स्रोतले अर्थतन्त्र बलियो बन्छ ? उनको प्रतिप्रश्न थियो । महतले देशको जलस्रोत एक प्रतिशत पनि उपयोग हुन नसकेको बताउँदै हामीले स्रोतको उपयोग जति ढिला गर्छौ उती हाम्रो मुल्य कम हुँदै जाने र सोलार प्रविधिले जलस्रोतलाई विस्थापन गर्न सक्ने प्रति सचेत हुन आवश्यक रहेको धारणा राखे ।
महतले देश विकास ज्ञानले मात्र गर्न सक्ने बताउँदै विकासका निम्ति मेरो पार्टी र नजिकको नातेदार हेर्न नहुने बताए । उनले भने अव हामी राजनीति भन्दा माथि उठ्नु पर्छ र प्राकृतिक स्रोतको व्यवस्थापन गरेर विकास गर्नु पर्छ यसका निम्ति राजनीतिक स्थिरता पहिलो सर्त हो । उनले राजनीति पेसा नभई सेवा भएकाले जो कसैले राजनीतिमा जोडिन चाहन्छ भने उत्पादनसंग पहिल्यै जोडिनु पर्ने सुझाव दिए ।
३ पुस २०७३
वि.सं.२०७३ पुस ३ आइतवार २०:३७ मा प्रकाशित
